W ramach projektu pod nazwą Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększanie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie na terenie nadleśnictwa zostało wykonanych w 2013 roku 5 obiektów, w tym przebudowa i rozbudowa 3 zbiorników retencyjnych (dwóch bezodpływowych i jednego przepływowego – o łącznej pojemności ok. 4,5 mln litrów). Efektem prac, które rozpoczęte zostały po 15 lipca 2013 r., jest retencjonowanie w tych zbiornikach blisko 20 mln litrów wody. Łączna wartość działań to ponad 630 tysięcy zł, z czego 15% to wkład własny nadleśnictwa.

Nadleśnictwo od lat prowadzi działania mające na celu zwiększenie retencjonowania wody przez lasy. Potwierdzeniem tego są:

−        istniejące w każdym leśnictwie zbiorniki retencyjne (w Cyrance – 3,) – łącznie 10,

−        utrzymywane na naszym terenie ostoje (15) bobra (każda z nich to mniejszy lub większy zbiornik retencyjny),

−        zapisane w obowiązującym planie projektowane użytki ekologiczne o wysokiej wartości przyrodniczej – bagna, torfowiska i tereny po byłych stawach rybnych,

−        występujące na terenach zarządzanych przez nadleśnictwo siedliska przyrodnicze: torfowiska wysokie, grądy typowe, łęgi, bory bagienne - stanowiące potężne rezerwuary wody.

−        zaprzestanie użytkowania na najwilgotniejszych siedliskach – w borach i łęgach.

Wg badań Instytutu Badawczego Leśnictwa efekt finansowy naturalnych zdolności retencji wodnej statystycznego hektara lasu wynosi 1089 zł/ha na rok. Oznacza to, że tylko na obszarze naszego nadleśnictwa (9256 ha), chcąc zastąpić las w retencjonowaniu wody, należałoby wydawać rokrocznie ponad 10 mln zł.

Ilość wody retencjonowanej w lasach i związany z tym czas jej obiegu oraz odpływ zależy od: przebiegu pogody, pojemności intercepcyjnej szaty roślinnej, właściwości retencyjnych ściółki i właściwości wodnych gleb. Lasy przylegające do wsi Trześń mają ogromne naturalne zdolności retencyjne ze względu na bogatą szatę roślinną.

Las oddziałuje na zwiększenie walorów użytkowych wody, wpływając na ilość, termin odpływu oraz jakość wody.

Występujących na początku czerwca 2013 r. i 8 sierpnia 2014 r. w regionie mieleckim opadów deszczu nie można uznać za normalne (wg danych uzyskanych ze stacji pogodowej w Mielcu z lat 2007-2011 – średni opad w miesiącu czerwcu wynosił 38-40 mm), w obu tych przypadkach spadło ponad 100 mm na m².

Pod wodą znalazło się wiele ha lasów naszego nadleśnictwa, woda uszkodziła leśne drogi i przepusty. Zalane zostały m.in. gospodarstwa wsi Trześń (sytuacja taka powtarza się co jakiś czas, dobrze pamiętamy rok 2010).

Zdarzenia te nie miały żadnego związku z działalnością prowadzoną przez nadleśnictwo Mielec. Na kierunek spływu wody nie mamy żadnego wpływu, będzie płynęła ona zawsze z góry na dół.

W trakcie obrad konferencji w sprawie gospodarki wodnej w miejscowości Trześń, która odbyła się w dniu 26 czerwca 2013 r., nadleśniczy nadleśnictwa Mielec i wójt gminy wiejskiej Mielec zobowiązali się podjąć działania w celu poprawy sytuacji.

Nadleśniczy zaproponował, iż po przeprowadzeniu analizy hydrologicznej i sporządzeniu stosownej koncepcji, w ramach perspektywy finansowej 2014-2020, będzie aplikował o środki na budowę zastawek, m.in. na rowach prowadzących wody w kierunku wsi.

Jeszcze w roku 2013 nadleśnictwo Mielec zleciło upoważnionemu hydrologowi wykonanie analizy mającej ocenić, czy budowa zastawek na rowach prowadzących wody w kierunku wsi spełni zakładany cel i jest zasadna.

Przeprowadzona analiza wykazała, iż ze względu na niewielką ilość wody retencjonowanej w rowach leśnych, budowa zastawek nie znajduje uzasadnienia.

Na kolejnych spotkaniach z udziałem władz samorządowych gminy, sołtysa wsi Trześń i przedstawicieli spółek wodnych wykluczono zasadność budowy zbiorników retencyjnych.

Ostatecznie ustalono, zgodnie z sugestią przedstawicieli spółek wodnych, iż najlepszym i przystępnym finansowo rozwiązaniem byłaby budowa przepustów o zwężonych przekrojach.

W planie finansowo-gospodarczym na 2014 r. nadleśnictwo Mielec ujęło niezbędne środki na wykonanie projektu budowy przepustów. Projekt jest w trakcie realizacji i jeżeli przychylnym mu będą włodarze gminy Mielec i RDOŚ w Rzeszowie, to do końca roku zostanie zakończony.

Ponadto w nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 zaplanowaliśmy kolejne działania mające na celu dalsze wzmocnienie funkcji wodochronnej lasu.

Ponawiamy zaproszenie przekazane na konferencji do współpracy przedstawicieli samorządu terytorialnego, aby realizacja projektów nie ograniczała się tylko do lasów, ale obejmowała także pozostałe tereny naszej małej ojczyzny.

Tekst: Hubert Sobiczewski, Nadleśniczy Nadleśnictwa Mielec